دین مقدس اسلام سفارش های بسیاری برای برقراری ارتباط با دیگران برای ما انسان ها داشته است و برای ویژگی های یک دوست خوب نکاتی را تصریح نموده که به شرح مختصری از آن می پردازیم.

دینداری

اسلام توصیه می کند که با انسان های دیندار دوستی کنیم؛ یعنی با افرادی که تعهد دینی اخلاقی و الهی دارند، زیرا دوست متدین و دیندار موجب شرافت به سعادت و عزت دو دنیاست.

آیا شخصی که با خدا تعهدی ندارد با دوست خود خواهد داشت و آیا فردی که پایبند به اجرای فرامین و دستورات خداوند نباشد پایبند به تعهدات نسبت به دوست خود خواهد بود؟

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: همنشین با متدینین و دینداران شرف دنیا و آخرت است ما انسان ها همواره باید با افراد دیندار و آگاه نشست و برخاست کنیم و اگر این گونه افراد را برای دوستی و معاشرت پیدا نکردیم تنها بودن بهتر و مطمئن تر خواهد بود.

دیدن او ما را به یاد خدا بیندازد

گروهی از دوستان به علت ارتباط خالصانه که با محبوب واقعی خود یعنی خداوند متعال و ائمه پیدا کرده اند و آنان که به شدت شیفته لقای پروردگار بوده و این اشتیاق در تمامی رفتار و کردار اجتماعی آنان به وضوح دیده می شود و ناخودآگاه انسان را به یاد امور معنوی و عبادت با خداوند می اندازد. دوست حقیقی این چنین باید باشند یعنی دیدار و گفتگو با آنان آدمی را به یاد معبود حقیقی و الهی بیندازد. این گونه دوستان ما را به یاد خدا متذکر می شوند و فضایل و کمالات معنوی را به ما یاد می دهند.

افراد باتقوا

لغت تقوا از کلمات شایع و رایج دین است؛ در قرآن کریم به همان اندازه که از ایمان و عمل و یا نماز و زکات نام برده شده از این واژه نیز استفاده گردیده است. تقواها به معنای حفظ و صیانت و نگهداری است و حقیقت تقوا از نظر اسلام یعنی: انسان خود را از آنچه که از نظر دین خطا و گناه و پلیدی و زشتی شناخته شده، حفظ و صیانت کند و مرتکب آنها نشود.

خداوند متعال در سوره بقره آیه 193 می فرماید: از خدا بترسید و بدانید که خداوند با پرهیزکاران است.

دوست خوب و کامل در کلام امام صادق(ع)

دوستی می تواند لایق دوستی باشد؛ 1- از آنچه در دست دارد، از تو مضایقه نکند، 2- هنگام ناراحتی و سختی‌ها، تو را تنها نگذارد، 3- دست یافتن او به جاه و مقام در چگونگی رابطه اش با تو تغییری ایجاد نکند، 4- ظاهر و باطنش با تو یکسان باشد، 5- زینت تو را زینت خود و زشتی و پلیدی تو را زشتی خود بداند.

این پنج شرط فوق که مورد تاکید امام صادق(ع)، قرار گرفته از مهم ترین شرایط دوستان حقیقی است. برخی از افراد در ظاهر ادعای دوستی می کنند، اما در باطن دچار نفاق هستند و چون نفع خود را در نزد شخصی ببینند اظهار دوستی می نمایند و همین که نیازشان برطرف گردید همه چیز را زیر پا می نهند و در یک کلام انسان‌های دوچهره ای هستند.

عقل و خردمندی

ویژگی یک دوست خوب عاقل بودن است ویژگی عاقل بودن دوست در مکتب تربیتی اسلام به قدری ارزشمند است که داشتن چنین دوستی با عقل تیزبین و روشنفکر؛ مایه خوشبختی و کامیابی انسان می شود و می توان گفت کسی که دوست عاقل و لبیب دارد از نعمت بسیار بزرگی در زندگی برخوردار است باید قدر آن نعمت ارزشمند را بداند و از وجود چنین دوست لایق به نحو نیکو استفاده کند.

دوست عاقل موجب نشاط روحی، ایمنی و آرامش و خلاصه همنشینی با عاقل بهره مندی از عقل اوست. دوست عاقل داروی دردهای زندگی و حلال مشکلات اجتماعی است، او می تواند در مواقع حساس و خطرناک زندگی بزرگترین خدمت را نسبت به دوست خود بنماید و با عقل خویش او را از سقوط و بدبختی نجات دهد. امام علی(ع) فرموده است: دشمن عاقل و خردمند بهتر از دوست احمق است.

وفاداری و وفای به عهد

گاهی کسی به دوستش وعده می دهد ولی به آن وفا نمی کند این کار گناهی است که هیچ کفاره ندارد، زیرا خلف وعده اعتماد میان دوستان را از میان می برد. همچون شیشه است که اگر شکسته شود دیگر نمی توان آن را به شکل اول درآورد.

رسول اکرم(ص) می فرماید: کسی که به خدا و روز واپسین ایمان دارد باید به وعده اش وفا کند.

وفاداری از دیگر شرایط و صفات دوست خوب است دوست باید متعهد و پایبند به قول و سخنش باشد، به وعده و وعیدها و به تعهد و قراردادهایش عمل کند.

حضرت علی(ع) می فرماید: اعتماد مکن بر دوستی کسی که به عهدش وفادار نیست.